ปลาพะยูนปลาพะยูนเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม อาศัยอยู่ในน้ำไม่ใช่ปลาจริงๆแม้กระนั้นเพราะว่าอยู่ในน้ำและก็มีรูปร่างคล้ายปลาคนประเทศไทยจึงเรียกรวมเป็น”ปลา”
มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Dugong dugon(MuBer)จัดอยู่ในสกุล Dugongidaeชื่อสามัญว่า dugong seaบางถิ่นเรียกว่า พะยูน วัวสมุทรหรือหมูสมุทรก็เรียก มีลำตัวเพรียวลม ขนาดตัววัดจากหัวถึงโคนหาง ยาว ๒.๒๐ -๓.๕๐ เมตรหางยาว ๗๕.๘๕ ซม.ตัวโตเต็มที่หนัก ๒๘๐ ถึง ๓๘๐ กิโลกรัมรูปกระสวยหางแยกเป็น๒แฉกขนานกับพื้นในแนวระดับไม่มีครีบหลังจากอยู่ตอนล่างของส่วนแม่ริมฝีปากบนเป็นก้อนเนื้อครึ้มลักษณะเป็นเหลี่ยมเหมือนจมูกหมูเมื่ออายุน้อยลำตัวมีสีออกขาวแต่เปลี่ยนเป็นสีเทาอมน้ำตาลเมื่อโตเต็มวัย ตามปรกติชอบอยู่รวมกันเป็นฝูงหลายๆฝูงหาเลี้ยงชีพรวมกันเป็นฝูงใหญ่รับประทานพืชพวกต้นหญ้าทะเลตามพื้นท้องทะเลชายฝั่งเป็นอาหารโตเต็มกำลังพร้อมสืบพันธุ์ได้เมื่ออายุ ๑๒-๑๓ปีตั้งครรภ์นาน๑ปีคลอด ครั้งละ ๑ ตัว เคยมักพบตามชายฝั่งทะเลของเมืองไทยแต่ว่าตอนนี้เป็นสัตว์หายากและก็ใกล้สูญพันธุ์ยังพบในอ่าวไทยที่จังหวัดระยองชลบุรีจังหวัดตราดประจวบคีรีขันธ์ และชายฝั่งทะเลอันดามันแถบจังหวัดภูเก็ต พังงากระบี่โดยเฉพาะอย่างยิ่งเจอซุกซุมที่สุดบริเวณอุทยานแห่งชาติชายหาดเจ้าไหม-เกาะลิบงจังหวัดตรังในต่างชาติพบได้ตั้งแต่บริเวณชายฝั่งทะเลด้านทิศตะวันออกของทวีปแอฟริกาสมุทรแดงตลอดแนวริมฝั่งของห้วงสมุทรประเทศอินเดียไปกระทั่ง ถึงประเทศฟิลิปปินส์เกาะไต้หวันถึงภาคเหนือของทวีปออสเตรเลีย
สรรพคุณทางยาหมอแผนไทยใช้เขี้ยวปลาพะยูนเป็นเครื่องยาอย่างหนึ่งแต่เพื่อสงวนสัตว์ประเภทนี้ซึ่งหายากมากมายแล้วจึงไม่สมควรใช้ยานี้อีกต่อไป เขี้ยวปลาพะยูนเป็นเครื่องยาอย่างหนึ่ง ที่ใช้ในพิกัดยาไทยที่เรียกว่า”นวขี้ยว” หรือ”เนาวเขี้ยว” อย่างเช่นเขี้ยวหมูเขี้ยวหมีเขี้ยวเสือ เขี้ยว
ไอ้เข้เขี้ยวแกงเลียงเขาหิน และงาช้าง (ดูคู่มือเภสัชกรรมแผนไทยเล่ม ๑น้ำกระสายยา)
